Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II -

"Uniwersalizm oznacza przynależność do wspólnoty ogólnoludzkiej, szerszej niż własny naród. Równocześnie zaś oznacza on szczególną dojrzałość tego narodu, która daje mu niejako pełne prawo obywatelstwa pośród wszystkich narodów świata. Uniwersalizm ma charakter głęboko humanistyczny, a równocześnie ujawnia się w nim ów szczególny refleks chrześcijaństwa, które dąży do jednoczenia się ludzi i narodów na zasadzie pełnego poszanowania ich godności, ich podmiotowości, ich wolności i praw. "
Jan Paweł II

21 lutego 2013 odbył się wykład prof. dr hab. Teresy Grabińskiej zatytułowany „Uniwersalizm Jana Pawła II w świetle dokonań Stanisława ze Skarbimierza.”

Prof. dr hab Teresa Grabińska zaczęła od przedstawienia postaci Stanisława ze Skarbimierza, który – urodzony ok. 1361 roku - był pierwszym rektorem odnowionej w 1400 roku Akademii Krakowskiej, a także prawnikiem i kanonikiem kapituły katedralnej na Wawelu. Wysoko stawiał prawo stanowione, jednocześnie podkreślając, iż u jego podstaw muszą leżeć najwyższe wartości, takie jak miłość bliźniego, prawda, sprawiedliwość i równość. Prowadził rozważania na temat problemów pragmatyzmu oraz moralności w działaniu i osiąganiu celu.
Prowadząca podkreślała w swym wystąpieniu podobieństwa w wyrażaniu uniwersalizmu przez Jana Pawła II i Stanisława ze Skarbimierza. Pojęcie uniwersalizmu w naukach Jana Pawła II ma wiele cech wspólnych z tezami Stanisława ze Skarbimierza, który wprawdzie nie mówił jeszcze wprost o uniwersalizmie, a o powszechności i naturalności. Jednym z tekstów mądrościowych Stanisława ze Skarbimierza, o którym mówiła prof. Grabińska, jest „Kazanie o wojnie sprawiedliwej”. Treść utworu odnosi się do pojęcia szczególnie ważnego w doktrynie chrześcijańskiej, zwłaszcza wobec przykazania: „Nie zabijaj”. Wg Stanisława ze Skarbimierza o wojnie sprawiedliwej możemy mówić wyłącznie wtedy, gdy jest toczona dla odzyskania wolności i obrony ojczystego kraju.
W następnych rozważaniach prof. Grabińska zajęła się przedstawieniem poglądów Stanisława ze Skarbimierza na to, czym jest mądrość – mądrość, która ma kierować wszelkimi ludzkimi poczynaniami, a w szczególności – decyzjami politycznymi. Zgodnie z przemyśleniami Skarbimierczyka, mądrość człowieka jest możliwa wyłącznie poprzez zjednoczenie z Bogiem. „Mądrość (…) wymaga, aby mieć umysł oczyszczony z ziemskich namiętności i skazy grzechów. Mądrość jest boskim darem, udzielanym temu, kto przez miłość się do Niego przybliża. Prawdziwa mądrość pozwala pojmować cały świat wedle tego, czym jest, dzięki której stworzenie uważa za stworzenie, człowieka za człowieka, zwierzę za zwierzę, ziemię za ziemię, popiół za popiół, cesarza za cesarza, Boga za Boga. Człowiek mądry jest w stanie zrozumieć, co należy czynić, co i jak należy mówić, czego wystrzegać się i czego unikać. Człowiek wiedziony mądrością potrafi odróżnić dobro od zła, sprawiedliwe od niesprawiedliwego. Człowiek mądry jest równocześnie w sposób konieczny człowiekiem głęboko religijnym.”
Stanisław ze Skarbimierza przestrzegał przed tym, kto jest pozornie mądry i wskazywał, że w istocie trudno jest go często odróżnić od prawdziwie mądrego. Słowa Skarbimierczyka sugerują refleksję nad kryteriami uznania kogoś za autorytet i osobę mądrą. Kryterium bogactwa i znaczenia publicznego jest zawodne, tak samo jak kryterium poprawności wypowiadanych zdań. Dobra prezencja zgodnie z zasadami kształtowania wizerunku może być tylko sztafażem i ma na celu przypodobanie się po to, aby ostatecznie służyć złu.
Stanisław ze Skarbimierza wskazywał na trzy rodzaje mądrości: mądrość ziemską, która polega na umiłowaniu i pożądaniu rzeczy ziemskich; mądrość zwierzęcą, która polega na umiłowaniu i pożądaniu rozkoszy oraz mądrość szatańską polegającą na umiłowaniu i pożądaniu władzy oraz zaszczytów. Żadna z wymienionych mądrości nie służy doskonaleniu. Szczycenie się umiejętnościami zdobywania rzeczy ziemskich, przyjemności lub władzy nie jest oznaką mądrości, lecz głupoty. Ci, którzy są skuteczni w gromadzeniu majątku, w osiąganiu sukcesów czy w zajmowaniu ważnych urzędów, z tego tylko powodu nie mogą czuć się mądrymi, w sensie właściwym mądrości.
Prof. Grabińska podsumowała, iż przedstawione rozważania Stanisława ze Skarbimierza są jak najbardziej aktualne i istotne zarówno dla ładu wewnętrznego państwa jak i dla ładu międzynarodowego.

Autor: B.Munk